قالیباف در این جلسه که تعداد زیادی از دانشجویان در آن شرکت کرده‌بودند، گفت: متأسفانه در طول سال‌های گذشته و در جریان بازنگری‌های مجلس بر قانون شوراها، بخشی از اختیارات شوراها کاسته شده‌است.
وی در ادامه گفت: شوراها مصداق عینی حکومت‌های محلی هستند، اما عملا دولت‌ها با قراردادن فرمانداران برای نظارت بر مصوبات شوراها، دست آن‌ها را بسته‌اند و در واقع فرمانداران تبدیل به شورای نگهبان شوراها شده‌اند.
به گزارش ایسنا، محمد باقر قالیباف یکی از دغدغه‌های مشترک حال حاضر ملت و مسئولان نظام را توسعه و پیشرفت کشور اعلام کرد و گفت: عوامل متعددی برای تحقق نیافتن این هدف وجود دارد، اما مهم‌ترین علت آن به ساختار اداری و سیاسی کشور ما در گذشته و حال برمی‌گردد، به‌طوری‌که پس از مشروطیت تا به امروز هم نتوانسته‌ایم مشکل توسعه را حل کنیم و حتی به عکس، مانع توسعه هم شده‌ایم.
استادیار جغرافیای سیاسی و ژئوپلیتیک دانشگاه تهران در ادامه افزود: امروز به‌طور ملموس احساس می‌شود که مهم‌ترین چالش ما در حوزه مسایل توسعه، مدیریت در سطوح مختلف است.
قالیباف با تأکید بر این که نباید به صحبت‌های وی فقط از منظر سیاسی توجه شود، اظهار کرد: ما در کشورمان مشکل منابع انسانی و اقتصادی نداریم، اما همچنان مشکل داریم و چالش‌های اصلی کشور رفع نمی‌شود. روزی که نفت 10 دلار بود، ما در کشورمان تورم و گرانی داشته‌ایم و حالا هم که نفت حدود 100 دلار است، باز هم تورم و گرانی داشتیم و ما هنوز نفهمیده‌ایم که بالاخره این بالا رفتن قیمت نفت به نفع ماست یا به ضرر ما؟ اما از نظر من حلقه گمشده در این میان، قیمت نفت نیست بلکه نبود مدیریت است.
وی دو اصل تمرکز و عدم تمرکز را در همه دولت‌ها بسیار مهم و اساسی خواند و گفت: تحلیل رفتار همه دولت‌ها بر اساس همین دو گزینه بررسی می‌شود.
شهردار تهران، تمرکز را نظام و شیوه‌ای خواند که در آن تصمیمات در زمینه کلیه امور ملی و محلی توسط مرکزیت سیاسی و اداری گرفته می‌شود و به عبارتی همه بخش‌های حاکمیتی و تصدی‌گری در یک جا متمرکز است.
وی همچنین خاطر نشان کرد: در نظام عدم تمرکز، نظام و شیوه‌ای وجود دارد که در آن امور ملی و حاکمیتی در اختیار دولت مرکزی قرار می‌گیرد و همه امور تصدی‌گری در خارج از مرکز و در رده‌های بعدی ساماندهی می‌شود.
قالیباف با اشاره به دغدغه‌ای که در زمان تنظیم پایان‌نامه خود داشته است، عنوان کرد: به‌دلیل وجود موزاییکی از اقوام مختلف در ایران، هر زمان که صحبت از حکومت‌های محلی پیش می‌آید، موضوع خودمختاری، واگذاری یا عدم یکپارچگی به ذهن‌ها متبادر می‌شود که درست نیست. در واقع حکومت‌های محلی لایه‌های بعدی دولت مرکزی هستند.
وی ادامه داد: همچنین در مدل حکومت بسیط که در حال حاضر در کشور ما وجود دارد، می‌توان حکومت‌های محلی داشت و تصدی‌گری‌ها را نیز به مردم واگذار کرد.
وی با بیان این که تمرکززدایی به‌عنوان تنها راه‌حل انتقال و واگذاری قدرت و اختیارات به کارگزاری‌های غیردولتی می‌تواند راهگشای کار باشد، خاطر نشان کرد: وقتی تمرکززدایی در طول 100 سال اتفاق افتاده و حتی در نظام ما نیز وجود داشته، اما موفق نبوده است، به این معناست که تمرکززدایی را با تجمع‌زدایی اشتباه گرفته‌ایم.
استادیار دانشگاه تهران با تأکید بر این که باید در این باره شفاف‌تر صحبت کنیم، افزود: در واگذاری کارها، تنها اختیارات را واگذار می‌کنیم، اما مسئولیت را واگذار نمی‌کنیم و تفاوت زیادی بین واگذاری اختیار و مسئولیت وجود دارد و همه ما می‌دانیم که این واگذاری بسیار غلط است.
شهردار پایتخت تصریح کرد: متأسفانه در حوزه ساختار سیاسی، تمرکززدایی به معنای واگذاری اختیارات را داشته‌ایم و اشتباه کرده‌ایم، چرا که به نوعی اختیار را می‌دهیم اما قدرت و مسئولیت را منتقل و درون‌زایی نمی‌کنیم. وقتی که ما به عنوان مسئول نسبت به از دست دادن قدرت خود هراس داریم، در جریان تمرکززدایی، حوزه‌های کارکردی و تصمیم‌گیری را همزمان با یکدیگر واگذار نمی‌کنیم.
وی با اشاره به 6 اصل قانون اساسی که صراحتا به موضوع شوراها می‌پردازد، گفت: متأسفانه تأکیدات قانون اساسی در مورد بها دادن به شوراها در قانون اجرایی که مجلس شورای اسلامی تصویب کرده است، مورد استحاله قرار گرفته است.
وی در ادامه با اشاره به برخی از اصول مبنایی حکومت‌های محلی، بیان کرد: اصل هدفمند و هوشمند سرزمینی، می‌تواند مصداقی عینی و روشن، نظیر شهرداری داشته باشد، شهرداری‌ها یک نوع حکومت خودگردان هستند و باید با سرعت، موضوعات مربوط به این اصل به همه بخش‌های کشور منتقل شود.
قالیباف با بیان این که موضوع محله محوری را با جدیت در شهرداری تهران دنبال کرده‌ایم، گفت: چرا باید من به‌عنوان شهردار تهران، پاسخگوی آسفالت یکی از خیابان‌های شهر باشم. در حالی که می‌توانم این مسئولیت را از شهردار آن منطقه طلب کنم.
وی اعلام کرد: کلانشهر تهران با 10 میلیون جمعیت، زمانی قابل کنترل است که هر محله‌ای مدیریت خود را به‌طور مستقل در دست بگیرد.
شهردار تهران، تأکید کرد: متأسفانه در تمام بخش‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور به صورت موزون پیش نرفته‌ایم، به‌عنوان مثال موالید را در کشور کنترل کرده‌ایم، اما در مورد بحث مهاجرت همچنان با مشکلات عدیده‌ای روبه‌رو بوده و تا چند سال آینده شاهد ظهور 17 یا 18 قطب جمعیتی بزرگ هستیم که در زمینه‌های امنیت ملی و خدمات‌رسانی مشکلات زیادی را ایجاد می‌کنند. به این معنا که در برخی از مناطق با رشد نیم درصدی جمعیت روبه‌رو، اما شاهد رشد 5/3 تا 4درصدی در نتیجه مهاجرت هستیم، یعنی یک بخش کشور خالی از سکنه و بخش دیگری به صورت سرسام آوری پرجمعیت می‌شود.
اعتقاد به واگذاری اختیارات وجود ندارد
قالیباف با تاکید بر اینکه در مجموعه ساختار اداری و سیاسی کشور، برای واگذاری اختیارات هیچ باور و اعتقادی وجود ندارد، تصریح کرد: دولت مرکزی به‌دلیل در اختیار داشتن درآمدی به نام نفت، هیچ گاه به مردم و مالیات آن‌ها نیاز نداشته است و هیچ گاه نظام مالیاتی در ایران قوت نگرفت. به همین دلیل دولت هیچ گاه برایش مهم نبود که آیا بخش خصوصی شروع به فعالیت کرده است یا نه.
وی افزود: اگر نفت نبود، دولت مجبور به استفاده از مالیات‌های مردم می‌شد و در این وضعیت می‌توانستیم شاهد ظهور حکومت‌های محلی و اثرگذاری آن‌ها نیز باشیم.
قالیباف یکی از ویژگی‌های بسیار مثبت حکومت‌های محلی را کادرسازی عنوان کرد و گفت: در این نظام افراد اول تجربه خود را در سطح محلی و در تعامل و رقابت سازنده تمرین می‌کنند و بعد با رشد طبیعی از مناطق خود به سطح دولت مرکزی ارتقا پیدا می‌کنند.
ساختار موجود جوابگوی رفتار مدیران نیست
وی با اشاره به حذف شورایاری‌ها در اصلاحات اخیر شوراها توسط مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: مهم‌ترین اصل مورد تأکید ما در شهرداری تهران، رویکرد محله‌گرایی و منطقه محوری بوده است که می‌خواستیم با فعالیت شورایاری‌ها به این اصل قوت ببخشیم، اما با حذف آن توسط مجلس شورای اسلامی این مسئله صدمه دیده است.
قالیباف عنوان کرد: اگر دولتهای مرکزی، واگذاری امور را به بخش‌های خصوصی انجام دهند، روند سرمایه‌گذاری افزایش می‌یابد، اما متأسفانه به‌دلیل محقق نشدن این هدف در حال حاضر روند سرمایه‌گذاری‌های دولت بسیار بیشتر از روند واگذاری امور به بخش خصوصی است.
وی برنامه واگذاری 23 مسئولیت دولت به شهرداری‌ها را یکی از نمونه‌های روشن تمایل نداشتن دولت به واگذاری امور به سازمان‌های دیگر دانست و اظهار کرد: در ماده 33 قانون برنامه سوم و ماده 34 قانون برنامه چهارم که رو به پایان است، واگذاری این 23 مسئولیت مورد تأکید قرار گرفته است، اما تاکنون هیچ گونه از این مسئولیت‌ها به شهرداری‌ها واگذار نشده است.
شهردار تهران با تأکید بر این که از نظر من ساختار و رفتار مدیران به صورت مؤثری بر یکدیگر اثر دارند، گفت: متأسفانه بسیاری از تصمیمات مدیران بر اساس ساختار صورت نمی‌گیرد و در عین حال ساختار نیز جوابگوی رفتار مدیران نیست.
قالیباف عنوان کرد: در حال حاضر سازمان‌های مختلفی در هم ادغام یا تفکیک می‌شوند و تصمیمات زیادی گرفته یا رد می‌شود، اما متأسفانه آنچه اتفاق می‌افتد، این است که مشکلی از مردم حل نمی‌شود.
وی تصریح کرد: ساختار اجرایی کشور باید توسط همین مدیران اصلاح شود و باید در سطوح عالی کشور این تفکر برای اصلاح به وجود بیاید.
